به نقل از «قدس آنلاین»

دستکش مخملی دیپلماسی فرهنگی!

تاریخ انتشار: ۱ بهمن ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۵۶۶۱۶۲

 روابط فرهنگی میان دولت‌ها و ملت‌های مختلف از جمله مقولاتی است که اگرچه گریزناپذیر و حتی سهل و ممتنع به نظر می‌رسد اما پیچیدگی‌های خاص خودش را هم دارد.

«انجمن ایران و آمریکا» هم در آغاز کار، تشکیلاتی بود که به اسم روابط فرهنگی میان دو ملت شکل گرفته بود اما سال ۱۳۵۸ و با توجه به پیروزی انقلاب اسلامی در ایران معلوم شد با وجود پوسته فرهنگی، به انجمن و دَم و دستگاهی کاملاً سیاسی و حتی ضدفرهنگی تبدیل شده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!  
 داستان «انجمن ایران و آمریکا» از سال ۱۳۰۴ شروع شد. دوم اردیبهشت این سال، پروفسور«پوپ» در خانه سردار اسعد بختیاری‌ سخنرانی و کلی از فرهنگ و هنر ایران تعریف و تمجید و آخرش هم اضافه کرد: «امروز هیچ مملکت متمدنی نیست که مجموعه‌هایی از آثار هنری ایران را نداشته باشد، مجموعه‌هایی که به صاحبنظرانشان نشان دهد ایران استحقاق ستایش و محبت دارد». 
«حسین علا» هم که پیش از این طی مأموریت در آمریکا (۱۹۲۴-۱۹۲۱) انجمن ایـران را در واشـنگتن‌ راه انداخته بود، پس از این سخنرانی و در حضور رضاخان پیشنهاد تشکیل‌ انجمن روابط فرهنگی ایران و آمریکا را مطرح کـرد. دوسال بعد به دلیل تلاطم‌های سیاسی، گویا روابط فرهنگی فراموش شد و تا ۱۵سال بعد، این انجمن غیرفعال بود. از سال۱۳۲۱ با نـام انـجمن ایران و آمریکا دوباره فعالیتش را با حضور افرادی مثل مـحتشم‌السـلطنه اسفندیاری، دکتر عیسی‌ صدیق، ابوالحسن ابتهاج، دکتر بویس (معاون کالج آمریکایی)، حسین علا، علی‌اصغر حکمت، اللهیار صالح‌ و دکـتر میلسپو آغاز کرد و تقریباً برای ۵۰ سال مهم‌ترین پایگاه فرهنگی آمریکا در ایران بود. سـخنرانی هـفتگی، برنامه فرهنگی در قالب رقـص، درام، نـمایش فـیلم‌های آمریکایی، انتشار ماهنامه ایران و آمریکا به دو زبان، اجرای موسیقی ایرانی و آمریکایی‌، تـدریس زبـان انـگلیسی و... ازجمله برنامه‌های این انجمن بود. شعبه‌های انجمن به سرعت در اصفهان، شیراز، اهواز، مشهد، کرمانشاه و تبریز شروع به کار کرد و یک مرکز دانشجویی هم دقیقاً مقابل دانشگاه تهران راه‌اندازی شد. در دهه ۵۰ که دوران اوج فعالیت انجمن بود، حدود هزارو۲۸۰ نـفر عـضو شامل‌ ۸۸۶ ایرانی،۱۲۳ آمریکایی و ۲۷۱ کارمند در آن حضور داشتند. 
لایه اول تاریخچه انجمن ایران و آمریکا تقریباً همین‌هایی بود که بالاتر گفتیم و بیانگر جنبه‌های فرهنگی ماجرا بود. لایه دوم اما بیانگر واقعیت‌های سیاسی-اقتصادی دیگری است. روابط سیاسی دو کشور از سال۱۸۵۶ میلادی شروع شده بود. زمانی که آمریکا هنوز ابرقدرت و حتی قدرت به حساب نمی‌آمد. بنابراین در روابط فی‌مابین، زور قدرت، سیاست و اقتصاد نمی‌چربید و آمریکایی‌ها هم تا پیش از دهه۴۰ میلادی فقط به راه‌اندازی مدارس و مراکز فرهنگی و اعزام مبلغ به ایران فکر می‌کردند. از دهه۴۰، مسئله جنگ جهانی دوم، قضیه نفت و... ماهیت اغلب فرهنگی روابط دو کشور را تغییر داد. از این دوره به بعد هرچند شکل و شمایل و کیفیت روابط فرهنگی دو کشور هم تغییر کرده و ارتقا پیدا می‌کند، اما شکل‌دهنده اصلی این روابط، سیاست‌های فرهنگی و اقتصادی آمریکاست. آمریکایی که دارد به بازیگر اصلی تحولات جهانی تبدیل می‌شود، خوی سلطه‌گری نوینش تازه شکوفا شده و خوب از موقعیت راهبردی ایران و اهمیت ژئوپلتیک آن آگاه است. این را هم خوب می‌داند که برای بهره بردن بیشتر از روابط با ایران باید از مقوله فرهنگ و روابط فرهنگی هوشمندانه استفاده کند تا شاید نسلی از مدیران و سردمداران در ایران تربیت شوند و به قدرت برسند که منافع بلندمدت آمریکا را تضمین کنند. 
در واقع دیپلماسی فرهنگی آمریکا در قبال ایران دست‌کم برای خود این کشور و سردمدارانش، حرف ندارد و به شکلی تنظیم شده که در بلندمدت منافع سیاسی و اقتصادی ایالات متحده را تأمین کند. این‌ها البته ادعای ما نیست و می‌شود نشانه‌های آشکار آن را در متن برنامه‌ریزی آمریکایی‌ها مشاهده کرد. ازجمله سال ۱۹۴۹ وزیر خارجه این کشور در نامه‌ای به سفیرشان در ایران تأکید می‌کند: «کـمیسیون فولبرایت (مربوط به اعطای بورسیه تحصیلی آمریکا) و صدای‌ آمریکا باید اهداف ما در ایران را محقق کنند».
گزارش عملکرد سال ۱۹۶۲ کمیسیون مبادلات فرهنگی و آموزشی ایـران و آمریکا هم در این خصوص اطلاعات جالبی دارد که به‌خوبی نقش برنامه‌های فرهنگی‌ در پیشبرد اهداف‌ آمریکا در ایران را مشخص می‌کند: «آموزش رهبران، متخصصان، معلمان و جـوانان از طـبقه متوسط، تلاش برای استمرار نشانه‌های علاقه‌ به‌ منافع‌ آمریکا در میان ایرانیان، کمک به تبلیغ زبان انگلیسی به عنوان ابزار رشد و گسترش ارتباطات با جهان خارج ...». حال به این‌ها اضافه کنید سندی از برنامه‌های سال۱۹۶۴ را برای مبادلات فرهنگی میان ایران و آمریکا که دقیقاً تعیین می‌کند در برنامه‌ریزی‌های فرهنگی باید روی این موارد تأکید شود: «آمریکا را به عنوان‌ ملتی قوی، دموکراتیک و پویا نشان دهد... ایرانیان را از احترام عمیق آمریکاییان نسبت به تاریخ طولانی «پرشیا» و دستاوردهای‌ آن‌ آگاه‌ کند... نشان دهـد کـه مـردم آمریکا در آرزوهای بالنده ایرانیان برای‌ رسیدن‌ به پیشرفت‌های فردی و ملی شریک هستند...». این‌ها فقط شعار و یا برنامه‌های روی کاغذ نبود و هر سال سفارت آمریکا فعالیت‌های انجمن ایران و آمریکا را ارزیابی می‌کرد که تا چه حد با اهداف سیاسی و اقتصادی و تأمین منافع آمریکا هماهنگی داشته است. مثلاً در گزارش ارزیابی فعالیت‌های سالیانه از سوی سفارت آمده است: «برنامه مـبادله (دانشجو، شهروند، هنرمند) وسیله اصلی برای وصـول بـه هدف چهارم و به طور غیرمستقیم‌ زمینه‌ساز ایجاد نگرش‌ها و برداشت‌های مورد نیاز برای تحقق سه هدف اول در طرح کشوری است‌. در طول سال‌ گذشته، هدف پنجم هم دنبال شده است تا نشان داده شود ایده‌ها و ایده‌آل‌های آمریکایی، پیشرفت فرهنگی را تغذیه کرده و در ارتباطی هماهنگ با آرزوهای کشور میزبان است‌».
جالب است که با وجود این سرمایه‌گذاری مثلاً هوشمندانه آمریکایی‌ها در قالب روابط و فعالیت‌های فرهنگی، گزارش‌های ساواک به‌خصوص در چند سال آخر حکومت شاه از تمایلات ضد آمریکایی در میان دانشجویانی که به انجمن رفت و آمد داشتند حکایت دارند! 
روز دوم بهمن۱۳۵۸ این انجمن در حالی با دستور دادستانی منحل اعلام شد که کمی پیش‌تر، اسنادی مربوط به فعالیت‌های آن در میان مدارک کشف شده از لانه جاسوسی بدست آمده و آخرین مدیر آن یعنی «کاترین کلوب» نیز در میان گروگان‌ها بود.

خبرنگار: مجید تربت‌زاده   منبع: قدس آنلاین مجید تربت‌زاده

منبع: قدس آنلاین

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۵۶۶۱۶۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

توجه ویژه به توسعه روابط فرهنگی با همسایگان تا طرح مسئله غزه در اجلاس باکو

توجه ویژه دولت جمهوری اسلامی ایران به توسعه روابط فرهنگی و طرح مسئله غزه به‌عنوان بی‌سابقه‌ترین نسل‌کشی تاریخ از محورهای مهم اظهارات وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در نخستین روز از ششمین مجمع جهانی گفت‌وگوهای فرهنگی در باکو بود.

به گزارش خبرگزاری ایمنا، محمدمهدی اسماعیلی بامداد سه‌شنبه _یازدهم فرودین_ به منظور شرکت در ششمین مجمع جهانی گفت‌وگوی فرهنگ‌ها عازم باکو شد، اجلاسی که پس از پنج سال بار دیگر نمایندگان فرهنگی کشورها و نهادهای بین‌المللی مختلف در جهان را گرد هم آورد تا پیرامون مهم‌ترین مسائل مشترک از حوزه فرهنگ گرفته تا مساله تروریسم را به بحث و تبادل نظر بنشینند.

محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در آئین آغاز این مجمع اظهار کرد: اولویت دولت جمهوری اسلامی ایران در توسعه روابط فرهنگی، توجه ویژه به همسایگان و کشورهای نزدیک و ایجاد ارتباطات متعادل و متوازن با قاره‌های آسیا و آفریقا و سایر مناطق جهان است، همچنین تعامل و گسترش روابط از طریق مشارکت در فعالیت‌های سازمان‌های بین‌المللی از جمله اولویت‌های ما است و معتقدیم نقش سازمان‌های بین‌المللی در ایجاد و تداوم صلح و حل منازعات، درگیری‌ها و سو تفاهمات بین دولت‌ها، بسیار تأثیرگذار است.

وی افزود: رژیم کودک‌کش و نژادپرست بیش از ۷۶ سال است رسماً نسل کشی مسلمانان فلسطینی را در دستور کار قرار داده است و در هفت ماه اخیر ده‌ها هزار کودک و زن بی‌گناه غزه به خاک و خون کشیده شده‌اند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خاطرنشان کرد: انفعال بی‌سابقه سازمان‌های جهانی و منطقه‌ای مایه شرمساری است؛ اقلیتی صهیونیست همه اصول اخلاقی را زیر پا گذاشته و با پشتیبانی آمریکا هر جنایتی را انجام می‌دهد.

اسماعیلی همچنین امروز (چهارشنبه) همچنین در حاشیه مجمع، دیدارهای مهمی با همتایان و نمایندگان و مقامات فرهنگی بین‌المللی کشورهای مختلف حاضر در این اجلاس داشت؛ وی ضمن دیدار با حاجی فایق نبی اف رئیس اداره مسلمانان گرجستان (GBMI)، در پنل تخصصی گفت‌وگو برای صلح و امنیت جهانی و گفت‌وگوهای مذهبی با حضور نمایندگان ادیان مختلف حضور یافت.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین با «آنار کریم اف» همتای آذربایجانی خود دیدار و گفت‌وگو کرد؛ آمادگی برای برگزاری نشست مشترک سینماگران ایرانی و آذربایجانی از محورهای مهم مطرح شده از سوی وزیر فرهنگ کشورمان در این دیدار بود.

وی در این دیدار گفت: اشتراکات زیاد فرهنگی، تاریخی و تمدنی با آذربایجان داریم و به همین خاطر یک ایرانی در آذربایجان و یک آذربایجانی در ایران احساس غربت نمی‌کند.

وزیر فرهنگ تصریح کرد: مواضع جمهوری اسلامی ایران در درگیری‌های اخیر تاکید بر حقانیت برادران آذربایجانی بود؛ تمایل داریم تفاهم‌نامه جامع فرهنگی بین دو کشور مجدد امضا شود.

اسماعیلی در عین حال گفت: مرزهای آبی و دریایی مشترک و طولانی با کشور آذربایجان داریم و پیشنهاد می‌کنم تبادلات فرهنگی در شهرهای مرزی ایجاد شود.

وی همچنین اعلام کرد: ایران آمادگی دارد بین نویسندگان و سینماگران دو کشور نشست مشترک سینمایی برگزار کند.

وزیر فرهنگ افزود: در تلاش هستیم تا اولین جشنواره فیلم‌های سینمایی کشورهای حاشیه خزر را برگزار کنیم در همین زمینه از شما و سینماگران شما دعوت می‌کنیم تا در این جشنواره حضور داشته باشید.

اسماعیلی امروز همچنین در پیامی در شبکه ایکس نوشت: ششمین مجمع جهانی گفت‌وگوی فرهنگ‌ها که از امروز در باکو، پایتخت آذربایجان، آغاز می‌شود، تحت تأثیر جنایات رژیم صهیونیستی در غزه قرار دارد.

وی افزود: «گفت‌وگو» بدون پاسداشت کرامت انسان‌ها که از حقوق اولیه است، معنا ندارد و نمی‌توان از «فرهنگ» سخن گفت، بدون اینکه جانیان صهیونیست را مهار کرد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تاکید کرد: امروزه قدرت رسانه‌ها و ظرفیت فرهنگ‌ها باید در خدمت آسایش بشریت و آرامش انسان‌ها قرار گیرد؛ برپایه این باور، در سخنرانی «ششمین مجمع جهانی گفت‌وگوی بین فرهنگی» در باکو، ابتکار جمهوری اسلامی ایران برای ترویج فرهنگ صلح از طریق همکاری‌های جامعِ بین فرهنگی با همه کشورها را ارائه کردم.

وی نوشت: همچنین به اولویت ایران برای توسعه روابط فرهنگی با همسایگان اشاره کردم و گفتم ایجاد ارتباطات متعادل و متوازن با کشورهای قاره آسیا و آفریقا از راهبردهای ماست.

وزیر فرهنگ تاکید کرد: ما معتقدیم که باید با تغییر شیوه‌های مشارکت، اثرگذاری سازمان‌های بین‌المللی را ارتقا داد و آن‌ها را از انفعال خارج کرد.

منبع: ایرنا

کد خبر 749900